Choroby SCN1A-zależne to heterogenna grupa zaburzeń o poszerzającym się spektrum fenotypów. Do niedawna mutacje w genie SCN1A wiązano z zespołami padaczkowymi oraz encefalopatią padaczkową i rozwojową – zespołem Dravet, który zaczęto następnie różnicować z nową grupą zespołów o wczesnym początku typu non-Dravet. Praca stanowi przegląd literatury poświęcony zmienności fenotypowej chorób SCN1A-zależnych z grupy encefalopatii rozwojowych i padaczkowych (developmental and epileptic encephalopathies, DEEs; OMIM: PS308350), ze szczególnym uwzględnieniem zespołów non-Dravet. Są to zaburzenia o bardzo wczesnym początku, charakteryzujące się polimorficznymi i lekoopornymi napadami padaczkowymi, upośledzeniem rozwoju psychoruchowego i niepełnosprawnością intelektualną oraz występowaniem objawów dodatkowych: artrogrypozy, osteopenii czy hiperkinetycznych zaburzeń ruchowych. Inaczej niż w zespole Dravet, napady padaczkowe rozpoczynają się w pierwszych miesiącach życia i mogą mieć morfologię napadów skłonów lub napadów tonicznych. Umiejętność szybkiego rozpoznania powyższych fenotypów stanowi istotną wartość kliniczną, ponieważ w przypadku encefalopatii rozwojowych i padaczkowych typu non-Dravet zarówno identyfikacja wariantów patogennych SCN1A, jak i ocena funkcjonalna wpływają na sposób leczenia i mają znaczenie rokownicze. Badania nad podłożem zespołów z grupy encefalopatii rozwojowych i padaczkowych non-Dravet wykazały, że u pacjentów identyfikowane są missensowne warianty patogenne o charakterze nabycia funkcji (gain of function, GOF). U chorych z takim rozpoznaniem możliwe jest zastosowanie preparatów z grupy blokerów kanałów sodowych, które były przeciwwskazane w przypadku wariantów typu utraty funkcji (loss of function, LOF) występujących w zespole Dravet.

SCN1A, encefalopatie padaczkowe, zespół Dravet, blokery kanałów sodowych, diagnostyka molekularna