Torbiel pajęczynówki bruzdy bocznej mózgu: nowe spojrzenie na stary problem. Sugestia nowego podejścia do leczenia na podstawie materiału własnego
Paweł Daszkiewicz1, Zuzanna Daszkiewicz2, Piotr Daszkiewicz3, Tomasz Wojtas4

Wprowadzenie: Torbiele pajęczynówki zlokalizowane w środkowym dole czaszki wciąż stanowią istotny problem kliniczny i niekiedy wymagają wieloetapowego leczenia. Ogólnie przyjęte sposoby postępowania obejmują zabiegi o zasadniczo różnym mechanizmie działania, tj. połączenie torbieli ze zbiornikami pajęczynówki w wyniku operacji mózgu techniką endoskopową lub na drodze kraniotomii (odbarczenie wewnętrzne) albo implantację układu zastawkowego torbielowo-otrzewnowego (odbarczenie zewnętrzne). Z tego względu nasuwa się wniosek, że torbiele pajęczynówki mogą w rzeczywistości stanowić grupę chorób różniących się pod względem patofizjologii. Materiał i metoda: Od stycznia 1980 do grudnia 2017 roku w naszym ośrodku operowano 276 pacjentów z torbielą pajęczynówki bruzdy bocznej. Średnia wieku wynosiła 6,5 roku, a średni czas obserwacji – 9,7 roku. Pracę przeprowadzono metodą retrospektywnej analizy dokumentacji medycznej. W analizie statystycznej wykorzystano test Chi-kwadrat z poprawką Yatesa. Wyniki: 89% pacjentów operowano jeden raz, uzyskując trwałe wyleczenie (tzw. grupa torbieli prostych, simple arachnoid cysts, SAC), podczas gdy 11% pacjentów wymagało od 2 do 4 zabiegów (tzw. grupa torbieli złożonych, complex arachnoid cysts, CAC). W grupie CAC odbarczenie wewnętrzne i zewnętrzne okazało się skuteczne odpowiednio w 20% i 80%. W grupie SAC proporcje były niemal dokładnie odwrotne (odpowiednio 71,9% i 19,9%; p < 0,001). Zalecana w jednym z podstawowych podręczników akademickich implantacja zastawki niskociśnieniowej okazała się skuteczna jedynie u 4/30 pacjentów (13%), wszyscy pozostali wymagali zastawek średnio- albo wysokociśnieniowych. Wnioski: 1) U niewielkiego odsetka dzieci z torbielą pajęczynówki współistnieje deficyt wchłaniania płynu mózgowo-rdzeniowego. 2) W tych przypadkach skuteczne leczenie wymaga implantacji układu zastawkowego średnio- albo wysokociśnieniowego, podczas gdy układy niskociśnieniowe powodowały objawowy zespół przedrenowania. 3) Czynniki ryzyka dla tej podgrupy pacjentów obejmują młodszy wiek, padaczkę, poszerzenie układu komorowego i efekt masy torbieli w chwili przyjęcia.