Zanik mięśnia czworobocznego u 11-letniego chłopca – opis przypadku
Joanna Drat-Gzubicka

Opisano przypadek 11-letniego chłopca, u którego wystąpiły zaniki w obrębie barku prawego. Dziecko trafiło do pracowni EMG w Bydgoszczy z rozpoznaniem uszkodzenia splotu barkowego prawego – MRI splotu barkowego prawego i kręgosłupa szyjnego bez odchyleń. W badaniu EMG nie stwierdzono cech uszkodzenia splotu barkowego prawego. W badaniu klinicznym dominowało nieprawidłowe ustawienie łopatki, utrudnione unoszenie barku i odwodzenie ramienia. Zanik był ograniczony do mięśnia czworobocznego. Nie obserwowano zaburzeń czucia. W obrębie bocznego trójkąta szyi, za mięśniem mostkowo-obojczykowo-sutkowym prawym zlokalizowano niewielką bliznę. Blizna ta była wynikiem usunięcia powiększonego zapalnie węzła chłonnego. Zaniki mięśni barku wystąpiły kilka miesięcy później. Matka i dziecko nie kojarzyli razem tych wydarzeń. Na podstawie badania klinicznego i badania EMG rozpoznano u chłopca uszkodzenie n. XI prawego. Usunięcie węzłów chłonnych w bocznym trójkącie szyi jest najczęstszą przyczyną uszkodzenia nerwu dodatkowego. Inne przyczyny uszkodzeń tego nerwu to: guzy podstawy czaszki, złamania podstawy czaszki i kłykcia potylicznego, nerwiaki nerwu dodatkowego, endarterektomia tętnicy szyjnej, cewnikowanie żyły szyjnej wewnętrznej, naciągnięcie, uraz, bolesny zanik mięśni pasa barkowego. Główne problemy w leczeniu urazowych, w tym jatrogennych, uszkodzeń nerwu dodatkowego to złe rozpoznanie i leczenie zachowawcze. Najlepsze wyniki leczenia operacyjnego uzyskuje się do trzech miesięcy od urazu. W diagnostyce różnicowej zaników mięśni w obrębie barku należy zwrócić uwagę na możliwość uszkodzenia nerwu dodatkowego.