Cel pracy: Zbadano diagnostyczną przydatność wybranych metod przesiewowej oceny zaburzeń psychicznych u pacjentów z uszkodzeniami móżdżku. Poszukiwano odpowiedzi na pytanie, które metody przesiewowe umożliwiają szybkie wykrycie dysfunkcji wykonawczych. Materiał i metoda: W badaniach wzięło udział 25 chorych z izolowanym uszkodzeniem móżdżku. Posłużono się zestawem trzech popularnych metod: Krótką Skalą Oceny Stanu Umysłowego, testem rysowania zegara i Krótką Skalą Psychopatologiczną Overalla. Ponadto badanie walidacyjne (badanie trafności) uwzględniało dwa wyniki Testu Sortowania Kart z Wisconsin i Testu Interferencji Nazw i Kolorów Stroopa. Diagnostyczną trafność metod przesiewowych jako niezależnych predyktorów wyników w Teście Sortowania Kart oraz Teście Interferencji Nazw i Kolorów, zdefiniowanych jako zmienne zależne, oceniono za pomocą analizy regresji wielozmiennowej. Wyniki: Rezultaty uzyskane przez większość pacjentów w Krótkiej Skali Oceny Stanu Umysłowego świadczą o lekko bądź bardzo lekko osłabionym funkcjonowaniu poznawczym, co ilustruje wartość średnia 26,84 ± 3,44. Jednak u trzech chorych (12% grupy) deterioracja osiągnęła stopień typowy dla otępienia. Nieprawidłowy wynik w teście zegara uzyskały dwie osoby. W profilu klinicznym określonym za pomocą Krótkiej Skali Psychopatologicznej przeważały zaś wybiórcze objawy o charakterze bardziej nerwicowym niż ściśle psychotycznym – w postaci silnego zaabsorbowania stanem własnego zdrowia, napięcia uczuciowego i objawów lękowo- -depresyjnych. W świetle analizy regresji wielokrotnej jedynie Krótka Skala Oceny Stanu Umysłowego i Krótka Skala Psychopatologiczna okazały się istotnymi i niezależnymi predyktorami dysfunkcji wykonawczych. Przydatność diagnostyczna testu zegara była bardzo ograniczona. Wnioski: Niektóre techniki przesiewowej oceny stanu psychicznego osób po uszkodzeniu móżdżku są przydatne zarówno jako wskaźniki ogólnego stopnia deterioracji, jak i detektory specyficznych zaburzeń funkcji poznawczych i wykonawczych.

Wstęp: W ostatnich doniesieniach zauważono negatywny wpływ palenia tytoniu na rozwój i przebieg stwardnienia rozsianego. Cel: Celem badania wieloośrodkowego (Bydgoszcz, Zabrze, Białystok, Szczecin) była analiza związku między paleniem tytoniu a aktywnością choroby u pacjentów ze stwardnieniem rozsianym leczonych lekami immunomodulującymi. Materiał i metoda: W badaniu uwzględniono dane demograficzne i kliniczne: płeć, wiek, palenie tytoniu (paczkolata), czas leczenia, stan niepełnosprawności w skali EDSS (Expanded Disability Status Scale, Rozszerzona Skala Niepełnosprawności Ruchowej). Ponadto określano aktywność choroby – poprzez ocenę rocznego wskaźnika rzutów (annualised relapse rate, ARR) po roku i 2 latach leczenia oraz aktywność choroby w badaniu rezonansu magnetycznego. Dane te poddano analizie statystycznej. Wyniki: Badana grupa objęła 114 chorych – 57 (50%) osób niepalących i 57 (50%) palących. Średni czas leczenia wynosił 2,46 (±1,23) roku, średnia wartość EDSS – 2,12 (±1,03) pkt, ARR w momencie rozpoczęcia terapii – 1,46 w grupie osób palących i 1,36 wśród niepalących. Nowe zmiany demielinizacyjne w rezonansie magnetycznym po roku leczenia stwierdzono u 15 (26,3%) pacjentów palących i u 8 (14%) niepalących. Analiza statystyczna wykazała istotne zależności między paleniem tytoniu a nowymi zmianami w rezonansie magnetycznym w mózgowiu po roku leczenia (r = −0,21, p < 0,05). Wnioski: U osób palących leczonych immunomodulująco w porównaniu z osobami niepalącymi obserwuje się wyraźną progresję radiologiczną choroby w pierwszych 2 latach leczenia.

Wprowadzenie: Tętniaki segmentu ocznego tętnicy szyjnej wewnętrznej najczęściej leczone są wewnątrznaczyniowo, jednak embolizacja z użyciem spiral wiąże się z wysokim ryzykiem rekanalizacji tętniaka. Celem pracy było znalezienie radiologicznego markera zwiastującego rekanalizację – po to, by ułatwić wybór sposobu leczenia, tak aby ryzyko rekanalizacji było jak najmniejsze. Metody: Przeanalizowano retrospektywnie dane kliniczne 55 chorych z pękniętymi i niepękniętymi tętniakami segmentu ocznego tętnicy szyjnej wewnętrznej poddanymi embolizacji z użyciem spiral. Pomiary morfometryczne wykonano w oparciu o modele 3D tętniaków wygenerowane z badania angio-CT przeprowadzonego przed embolizacją. Wymiary i objętość tętniaka zmierzono na podstawie obrazów uzyskanych w angiografii subtrakcyjnej. Skuteczność początkowego leczenia wewnątrznaczyniowego określono za pomocą zmodyfikowanej klasyfikacji Raymonda Roya bezpośrednio po embolizacji i podczas kontrolnej angiografii subtrakcyjnej. Rekanalizację określono jako ponowne lub większe wypełnienie tętniaka kontrastem, w porównaniu z pierwotną embolizacją. Do analizy statystycznej wykorzystano program Statistica 12.5. Wyniki: Z analizy statystycznej wynika, że wysokość tętniaka, wielkość szyi, gęstość upakowania i średnica tętnicy macierzystej są czynnikami ryzyka rekanalizacji. Ponadto wykazano istotne statystycznie predyktory objętości rekanalizacji (objętość tętniaka, wskaźnik SR, size ratio – maksymalna wysokość tętniaka podzielona przez średnicę naczynia macierzystego, wskaźnik AR, aspect ratio – największa prostopadła odległość od szyi tętniaka do kopuły tętniaka podzielona przez szerokość szyi tętniaka, maksymalna wysokość tętniaka prostopadła do wielkości jego szyi, a także stosunek głębokości tętniaka do wielkości jego szyi), które same w sobie nie są czynnikami ryzyka rekanalizacji. Wnioski: Jeżeli przedoperacyjnie stwierdza się wyżej wspomniane czynniki ryzyka rekanalizacji, należy rozważyć inne metody leczenia, w tym leczenie mikrochirurgiczne.

Pomimo niepodważalnych korzyści dla dziecka i matki wynikających z karmienia piersią wiele kobiet stosujących leki przeciwpadaczkowe obawia się o bezpieczeństwo dziecka i nie podejmuje karmienia. Niekiedy na tę decyzję wpływają również lekarze, którzy opierają swoją wiedzę o bezpieczeństwie stosowania leków w okresie laktacji na informacjach zamieszczanych przez producentów w charakterystykach produktu leczniczego. Tymczasem większość leków nie osiąga w mleku matki na tyle dużych stężeń, aby mogły się one przekładać na istotne klinicznie stężenia we krwi niemowlęcia. Czasami też, jak w przypadku lewetiracetamu, gabapentyny czy topiramatu, stężenia w mleku mogą być znaczące, natomiast w osoczu niemowląt – bardzo małe. Informacji o ryzyku stosowania leków u matki karmiącej dostarcza analiza parametrów farmakokinetycznych, fizykochemicznych i klinicznych leku. W artykule omówiono ogólne zasady przenikania leków do mleka matki i czynniki wpływające na ten proces. Przedstawiono parametry poszczególnych leków przeciwpadaczkowych, które decydują o bezpieczeństwie ich stosowania u kobiet karmiących, a także dane z badań i rekomendacje. Większość leków starszej generacji charakteryzuje się korzystną farmakokinetyką – w kontekście laktacji za najbezpieczniejsze uważa się fenytoinę, karbamazepinę i kwas walproinowy. W odniesieniu do leków nowej generacji dysponujemy niepełnymi danymi, na których podstawie za umiarkowanie bezpieczne uznaje się lewetiracetam, gabapentynę i lamotryginę.

Celem artykułu jest przedstawienie aktualnych wytycznych dotyczących analizy oraz interpretacji zapisu badań elektromiograficznych krtani (laryngeal electromyography, LEMG) wraz z przeglądem głównych nurtów zastosowania EMG w praktyce otolaryngologiczno--foniatrycznej. Obecnie obowiązujące wytyczne zostały opracowane przez American Academy of Otolaryngology – Head and Neck Surgery w 2009 roku i przez European Laryngological Society w roku 2012. W zaleceniach obu towarzystw naukowych postuluje się zaadaptowanie i włączenie LEMG do standardowej praktyki klinicznej na oddziałach laryngologicznych. Działanie European Laryngological Society na rzecz rozwoju LEMG zaowocowało organizacją (od 2014 roku) cyklicznych warsztatów doszkalających i powstaniem strony internetowej www.lemg.org, skupiającej osoby zainteresowane problematyką neurofizjologii krtani. Standardy interpretacji zapisu badania elektromiograficznego obejmują ocenę jakościową – rozpoznanie i opis takich wzorców, jak aktywność wkłucia, aktywność spontaniczna, fibrylacje, dodatnie fale ostre, polifazje, fascykulacje, ciągi wyładowań. Wzorzec rekrutacji jednostek ruchowych oceniany jest podczas zadań fonacyjnych i niefonacyjnych. Analiza literatury przedmiotu wskazuje na istnienie czterech głównych obszarów wykorzystania LEMG w praktyce otolaryngologiczno-foniatrycznej. Są to: ocena zaburzenia ruchomości fałdu głosowego, badania nad fizjologią mięśni krtani, monitorowanie śródoperacyjne nerwów krtaniowych oraz monitorowanie aktywności mięśni krtani za pomocą elektromiografii powierzchniowej. Środowiska naukowe podkreślają znaczenie LEMG jako elementu standardów diagnostyki otolaryngologicznofoniatrycznej i czynią starania, aby badanie to było szerzej stosowane. Autorzy aktualnych zaleceń zachęcają do ciągłego rozwoju metody. Dalsza perspektywa rozwojowa zakłada poszukiwanie odpowiednich parametrów obiektywizujących i zmianę wytycznych, które obecnie odnoszą się jedynie do jakościowej oceny wyników badania.

Encefalopatia efedronowa jest rzadką jednostką chorobową związaną z nadużywaniem metylokatynonu. Metylokatynon, potocznie zwany efedronem, to substancja psychostymulująca, którą można zsyntetyzować w warunkach domowych przy użyciu leków bez recepty zawierających pseudoefedrynę oraz nadmanganianu potasu. W wyniku gromadzenia się manganu wprowadzanego do organizmu w nadmiernych ilościach dochodzi do uszkodzenia jąder podstawy. Klinicznie u chorych obserwowany jest zespół parkinsonowski z dominującym spowolnieniem ruchowym, symetryczną sztywnością, upadkami i hipofonią, przypominający postępujące porażenie nadjądrowe. Charakterystyczne objawy choroby wiązano w przeszłości z zatruciem manganowym (manganizm) występującym u górników i pracowników hut. W 30% przypadków choroba przechodzi w postać postępującą i prowadzi do znacznej niepełnosprawności mimo zaprzestania stosowania metylokatynonu. Jak dotąd próby leczenia nie przynoszą oczekiwanych rezultatów. W diagnostyce encefalopatii efedronowej szczególną rolę odgrywa badanie rezonansu magnetycznego, które uwidacznia rozległe zmiany hiperintensywne w mózgowiu. W artykule przedstawiono podstawowe informacje na temat tej jednostki chorobowej wraz z opisem przypadków.