Niefarmakologiczna terapia funkcji poznawczych w łagodnych zaburzeniach poznawczych oraz jej efektywność w świetle metaanaliz i przeglądów systematycznych
Ludmiła Zając-Lamparska
W ostatnich dekadach obserwuje się rosnące zainteresowanie możliwościami niefarmakologicznego oddziaływania na funkcje poznawcze osób starszych za pomocą interwencji poznawczych: treningów funkcji poznawczych, stymulacji poznawczej i rehabilitacji poznawczej. Mają one szczególne znaczenie w grupie pacjentów z łagodnymi zaburzeniami poznawczymi. Współwystępowanie podwyższonego ryzyka otępienia i możliwości poprawy funkcjonowania poznawczego sprawia, że łagodne zaburzenia poznawcze traktowane są jako stan potencjalnie podatny na interwencje. W artykule dokonano systematycznego przeglądu literatury pod kątem opracowań syntetyzujących wyniki badań nad efektywnością interwencji poznawczych u osób z łagodnymi zaburzeniami poznawczymi. Spośród 136 znalezionych publikacji do przeglądu włączono 14 artykułów: 4 metaanalizy i 10 przeglądów systematycznych, łącznie odwołujących się do 76 badań. Analiza literatury prowadzi do wniosku, że istnieją wyraźne przesłanki wskazujące na pozytywny, choć nieduży, wpływ treningów funkcji poznawczych na funkcjonowanie poznawcze pacjentów, przede wszystkim na pamięć. W przypadku rehabilitacji poznawczej wnioski są mniej pewne, lecz sugerują poprawę wskaźników behawioralnych. Badania nad skutecznością stymulacji poznawczej w łagodnych zaburzeniach poznawczych są praktycznie nieobecne w metaanalizach i przeglądach systematycznych. Jednocześnie autorzy większości analizowanych publikacji sygnalizują zastrzeżenia metodologiczne wobec prowadzonych badań. Istnieje też duża heterogeniczność stosowanych oddziaływań i kryteriów diagnostycznych, co utrudnia syntezę. Aktualna jakość dowodów efektywności interwencji poznawczych u pacjentów z łagodnymi zaburzeniami poznawczymi sprawia, że interwencje te uzyskują tylko najniższy poziom rekomendacji klinicznej. Jednak wobec możliwości udoskonalenia metodologii badań oraz braku rekomendacji dla jakiejkolwiek terapii farmakologicznej w łagodnych zaburzeniach poznawczych interwencje poznawcze są podejściem obiecującym.