Schorzenia neuropsychiatryczne są jednym z najczęstszych problemów współczesnego świata. W samych tylko krajach Unii Europejskiej w 2016 roku zanotowano przynajmniej 164 mln osób cierpiących na te schorzenia. Mimo wieloletnich dociekań i ogromnych środków przeznaczanych na badania naukowe nie udało się jednoznacznie ustalić przyczyn niektórych spośród tych chorób, a w przypadku innych opcje terapeutyczne są mocno ograniczone. Mózgowie stanowi jedynie blisko 2% masy ciała człowieka, lecz wykorzystuje aż do 20% spoczynkowej przemiany materii. W przeciwieństwie do innych organów mózg nie ma możliwości akumulacji energii, więc jego funkcje uzależnione są od stałego dopływu głównego substratu energetycznego – glukozy. Jednocześnie fizjologia każdej komórki ludzkiego organizmu zależy od dostępności składników regulacyjnych, w tym witamin i pierwiastków śladowych pozyskiwanych z diety. Podstawy biologii komórki dowodzą, iż wybrane składniki żywności są niezbędne do zachowania właściwej funkcji neuronów, a przez to – transmisji sygnałów nerwowych. Wiadomo również, że składniki pokarmowe są wykorzystywane metabolicznie przez zespół mikroorganizmów jelitowych, a neuroaktywne i immunokompetentne produkty tych przemian drogą osi mózgowo-jelitowej przedostają się do mózgowia oraz wpływają na strukturę i funkcje regionów odpowiedzialnych za emocje, zdolności ruchowe i poznawcze. W pierwszej części artykułu przedstawiono wiadomości dotyczące mikrobioty jelitowej jako modulatora struktury i funkcji układu nerwowego. Szczególną uwagę zwrócono na dysbiozę jelitową w przebiegu zaburzeń neurorozwojowych i neurodegeneracyjnych, rozpatrywaną aktualnie jako przyczyna i/lub czynnik warunkujący ich przebieg kliniczny. Zasugerowano także, że wspieranie mikrobioty jelitowej probiotykoterapią może być elementem profilaktyki chorób układu nerwowego i wspomagania ich leczenia podstawowego.