Oprócz białek oraz niskocząsteczkowych regulatorów znaczącą rolę kontrolną w funkcjonowaniu układu nerwowego odgrywają niekodujące RNA (non-coding RNA, ncRNA). Dotychczasowe badania wykazały, że są one istotnym elementem w procesie regulacji ekspresji informacji genetycznej w każdej komórce. Liczba znanych obecnie cząsteczek ncRNA stale rośnie, jednak rola większości wciąż jest słabo poznana. Stanowią one grupę cząsteczek pełniących zasadniczą funkcję zarówno w rozwoju układu nerwowego, jak i jego funkcjonowaniu w warunkach fizjologicznych i patologicznych. O olbrzymim potencjale regulacji opartej na RNA w ośrodkowym układzie nerwowym może świadczyć wielość procesów, w których wykazano ich zaangażowane (są to między innymi mechanizmy plastyczności synaptycznej, uczenia się, pamięci i odpowiedzi na stres). Zaburzenia biosyntezy ncRNA prowadzą do rozwoju wielu schorzeń neurodegeneracyjnych, neurorozwojowych i neuropsychiatrycznych. Bez zrozumienia roli ncRNA nie będzie możliwe pełne poznanie złożonych procesów wewnątrzkomórkowych w ośrodkowym układzie nerwowym. Od niedawna dużą popularnością wśród badaczy cieszą się mikroRNA (miRNA) – małe, endogenne, niekodujące cząsteczki RNA, które odgrywają istotną rolę w wielu procesach biologicznych, takich jak proliferacja, różnicowanie komórek, angiogeneza czy apoptoza. Około 70% poznanych dotychczas ludzkich miRNA występuje w mózgu. Sądzi się, że regulują one ekspresję około połowy ludzkich genów i praktycznie każdy szlak komórkowy znajduje się pod ich wpływem. Są zatem doskonałym celem poszukiwań nowych metod terapeutycznych dla schorzeń ośrodkowego układu nerwowego.

niekodujące RNA, mikroRNA, biogeneza mikroRNA, regulacja ekspresji genów, ośrodkowy układ nerwowy, rola ncRNA w chorobach neurologicznych